Eén van de eerste personen die zich met goud- en zilverweging bezighielden was Arcimedes (287 v. Chr.-212 v. Chr.), een Italiaans wetenschapper, de grootste wiskundige van de oudheid c.q. één van de grootste wiskundigen aller tijden. Koning Hiero II van Syracuse verzocht hem, omdat hij vermoedde dat de goudsmid hem bedroog, een gouden kroon op echtheid te testen. Het toetsen van goud door middel van een toetssteen en toetswater was nog niet uitgevonden en Archimedes diende uiteraard een test uit te voeren zonder de kroon te beschadigen, in huidige bewoordingen, een niet-destructieve test. Na lang peinzen kwam hij in zijn badkuip tot de oplossing voor dit probleem. Onder het uitroepen van eureka, eureka (ik heb het, ik heb het) had hij de Archimedes watertest voor gouden voorwerpen uitgevonden, een test die wij nu kennen als de wet van Archimedes ofwel Volume = massa / soortelijke massa. Archimedes wist dat goud een grotere dichtheid dan zilver bezat ofwel dat een stuk goud met een bepaalde massa kleiner zou zijn dan een stuk zilver met dezelfde massa. Met andere woorden; als de goudsmid een deel van het goud dat de koning hem had gegeven had gestolen en die hoeveelheid goud in de kroon had vervangen door een gelijke hoeveelheid zilver, dan zou het totale volume van de deels uit goud en deels uit zilver vervaardigde kroon groter zijn dan het volume van de oorspronkelijke hoeveelheid goud die de koning de goudsmid had gegeven. Archimedes hoefde dus alleen maar het volume van de kroon te vergelijken met het volume van de hoeveelheid goud die Koning Hiero II de goudsmid had gegeven. In het geval van de kroon van Koning Hiero II bleek het om een zilveren vergulde kroon te gaan. De Archimedes watertest van een gouden voorwerp houdt in dat het object eerst wordt gewogen in lucht en daarna in een hoeveelheid water waarvan de massa bekend is. Via de volumeverplaatsing valt te berekenen wat de soortelijke massa van het voorwerp is. Die kan vervolgens vergeleken worden met de soortelijke massa van de diverse goudsoorten, zoals bijvoorbeeld 750/1000 = 18 karaat goud met een soortelijke massa van 15,45 gr/cm³ of 999,9/1000 = 24 karaat goud c.q. puur of zuiver goud met een soortelijke massa van 19,33 gr/cm³. De soortelijke massa van zuiver of puur zilver is overigens 10,49 gr/cm³. In het geval van de kroon van Koning Hiero II zou de Archimedes watertest als volgt verlopen; 1De massa van de kroon wordt in lucht en daarna in een bak met een bekende hoeveelheid water bepaald 2Vervolgens wordt de massa van de kroon onder water berekend, waarna de massa in lucht wordt gedeeld door het verschil van de massa in lucht en de massa onder water 3Hieruit volgt de soortelijke massa van de kroon In het geval van de kroon van Koning Hiero II blijkt het dan om een zilveren vergulde kroon te gaan. Technisch rekenvoorbeeld Van de kroon werd beweerd dat die uit zuiver goud was vervaardigd. Stel dat de massa’s als volgt waren bepaald; De massa van de kroon in lucht: 450 gram. De massa van het bakje met water: 1830 gram. De massa van het bakje met water met de aan een veer zwevende kroon: 2237 gram. De massa van de kroon onder water: 2237-1830 = 407 gram. De massa van de kroon in lucht / het verschil van de massa in lucht en de massa onder water: 450 / (450-407) = 450/43 = 10,47 gr/cm3, een soortelijke massa die overeenkomt de soortelijke massa van zilver c.q. met een zilveren, vergulde kroon. Foto’s: Mooie stockfoto's en rechtenvrije afbeeldingen van Archimedes: https://depositphotos.com/nl/stock-photos/archimedes.html aangepast door Webmuseum goudenzilverweging.nl
