Zilver Zilver is een natuurlijk, duurzaam, wit edelmetaal, met een heldere metaalglans. Zilver vergaat niet, roest niet en hoewel het lichter en iets harder is dan goud, is het zeer goed te bewerken. Om die reden is zilver dan ook al eeuwenlang een veel gebruikt materiaal voor het vervaardigen van kunst- en gebruiksvoorwerpen maar uiteraard ook voor sieraden. In tegenstelling tot goud wordt zilver zelden in ongebonden ofwel zuivere toestand in de natuur aangetroffen. Het komt meestal voor in ertsen zoals argentiet, acanthiet en chlorargyriet. Ook wordt het aangetroffen in lood-, loodzink-, koper-, goud- en kopernikkelertsen. Dergelijke mengsels worden bewerkt om het zuivere zilver te scheiden van de overige metalen. Vroeger was dit een zeer ingewikkeld en moeizaam proces, met als gevolg dat zilver in die tijd kostbaarder was dan goud. De belangrijkste zilverproducerende landen zijn Mexico, Canada, Peru, de Verenigde Staten, de Volksrepubliek China, Australië, Rusland en Polen. In het Latijn heet zilver argentum. Daar heeft dit scheikundig element het symbool Ag aan te danken. Zilver werd al voor het begin van onze jaartelling gebruikt voor versiersels en als betaalmiddel. Uit opgravingen blijkt dat al 4000-3500 voor Christus zilver werd gescheiden van lood op eilanden in de Egeïsche Zee (de benaming van een deel van de Middellandse Zee dat tussen Griekenland en Turkije in ligt) en Anatolië (Anatolië en Klein- Azië zijn benamingen voor het schiereiland in het uiterste westen van Azië dat heden het Aziatische gedeelte van Turkije beslaat). Vaak werd zilver geassocieerd met de maan, de zee en verschillende goden. In de alchemie werd voor zilver het symbool van een halve maan gebruikt en alchemisten noemden het Luna. Van kwik (een zilverwit overgangsmetaal dat als enige metaal ook bij kamertemperatuur vloeibaar is) werd gedacht dat het een soort zilver was. In sommige talen blijkt dat nog uit de naam die kwik heeft, zoals kwikzilver (met de betekenis levend zilver) in wat ouder Nederlands en quicksilver in het Engels. Veel later bleek het om twee volstrekt verschillende elementen te gaan. Noot De alchemie was de manier waarop geleerden materie onderzochten op basis van natuurfilosofie en experimenten. De alchemie is de voorloper van de moderne scheikunde, waar de alchemie rond het einde van de achttiende eeuw geleidelijk door werd vervangen.
Voordat men in staat was een metalen voorwerp met behulp van elektrische stroom met een laagje zilver te bedekken ofwel te verzilveren, produceerde men in de late 18e en vroege 19e eeuw gebruiksvoorwerpen van Sheffield plate. Dit bestond uit een laag koper, dat aan de boven- en onderkant was versmolten met een laag zilver. Aan de zijkanten en hoeken werd de gelaagdheid van het materiaal vaak, met bijvoorbeeld versmolten zilverdraad, verborgen. De laagjes zilver op oud Sheffield plate zijn vaak aanzienlijk dikker dan men aantreft op voorwerpen die op moderne wijze elektrolytisch of galvanisch zijn verzilverd. In tegenstelling tot goud corrodeert zilver wel. Als zilver aan de buitenlucht c.q. aan zuurstof wordt blootgesteld vormt zich op het oppervlak van het zilver een bruin tot zwart laagje zilveroxide. Bij blootstelling van zilver aan andere stoffen, bijvoorbeeld wanneer men met zilveren bestek eieren eet waarin van nature zwavelverbindingen aanwezig zijn, ontstaat er een zwart laagje zilversulfide. Zilver is eenvoudig te bewerken. De witte glans maakt zilver tot een gewild metaal voor de vervaardiging van sieraden en zilveren gebruiksvoorwerpen zoals bestek, schalen, kandelaars en dienbladen. Dergelijke voorwerpen zijn vaak voorzien van in het zilver gestempelde keurtekens zoals jaarletters, meestertekens en gehaltetekens. Goud en zilver als muntmateriaal De waardevolle edelmetalen goud en zilver worden al meer dan 2.500 jaar gebruikt voor de productie van munten. De legendarische koning Croesus (561-546 v. Chr.) was de laatste koning van het koninkrijk Lydië in Klein-Azië, dat in 545 v. Chr. bij het Perzische rijk werd ingelijfd. Tijdens zijn bewind vond rond 550 v. Chr. de eerste muntslag plaats van goud- en zilverstukken uit (bijna) zuiver goud en zilver, van gelijke grootte en met een uniforme waarde. Koning Croesus liet gouden en zilveren staters slaan waarbij de massaverhouding tussen de beide muntsoorten zo was uitgekiend dat, bij een waardeverhouding van 13,33 : 1 tussen het goud en het zilver, één gouden stater precies twintig zilveren staters waard was. Het juiste goud- en zilvergehalte van de staters werd daarbij gewaarborgd door de muntstukken te stempelen met het Koninklijke zegel; een leeuw die een stier aanvalt, waarbij van de beide dieren alleen de kop was afgebeeld. Juist om die reden waren de Lydische speciën al snel uitermate gewild als betaalmiddel. Voordat de eerste munten werden geslagen moesten niet-uniforme goud- en/of zilverstukken of zelfs goudstof worden gewogen om er de waarde van te kunnen bepalen. Door de invoering van de goud- en zilverstukken die qua grootte gelijk en qua waarde uniform waren kon men op de massa vertrouwen. Het voordeel van dergelijke munten was overduidelijk; ze vereenvoudigden de goederenhandel definitief. Dat was er ook de reden van dat de nieuwe betaalmiddelen zich snel langs de toenmalige handelswegen verspreidden. Tot in de 20e eeuw werd er regelmatig met gouden en zilveren munten betaald. Tegenwoordig dienen met name de gouden munten vooral als verzamel- of beleggingsobject. Zilver in de mode Zilver is in kringen van intellectuelen en trendsetters heel lang het meest geliefde materiaal geweest voor het maken van sieraden. De reden daarvan was dat het traditionele metaal, goud, te duur voor jonge startende edelsmeden was. Zilver leent zich uitstekend voor experimenten en het metaal is prijsvriendelijk waardoor ook de grotere sieraden en gebruiksvoorwerpen betaalbaar blijven. Het grote publiek was lange tijd niet erg onder de indruk van zilver, dat als te artistiek of te ouderwets werd beschouwd. Vandaag de dag heeft zilver een heel ander imago. Zilver, platina en palladium winnen terrein omdat ze passen in de geest van deze tijd waarin zich in sneltreinvaart tal van hightech ontwikkelingen voordoen. Zilverlegeringen Puur zilver is van nature te zacht om tot een sieraad of gebruiksvoorwerp verwerkt te worden, immers het slijt en buigt snel waardoor het onbruikbaar wordt. Om het zilver harder te maken worden er andere metalen zoals koper aan toegevoegd, op die manier worden de zogeheten zilverlegeringen gevormd. De hoeveelheid puur zilver die aanwezig is in een legering, uitgedrukt in het aantal delen per 1000 delen fijn; ofwel het aantal delen per 1000 delen fijn c.q. puur of zuiver zilver, bepaalt het zilvergehalte van een object. Het keuren van zilver Al meer dan 600 jaar worden edelmetalen voorwerpen gecontroleerd op het gehalte aan edelmetaal, dit is dan ook de oudste vorm van consumentenbescherming die we in Nederland kennen. Het door de waarborginstelling afgeslagen gehalteteken garandeert het gehalte aan platina, goud, zilver of palladium in het sieraad of gebruiksvoorwerp. In Nederland zijn per 25-02-1994 de Waarborg Platina, Goud en Zilver N.V., hierna te noemen WaarborgHolland (WH), en per 11-03-2002 Edelmetaal Waarborg Nederland B.V. (EWN) door de Minister van Economische Zaken, op basis van de Waarborgwet 1986, aangewezen als waarborginstelling belast met het onderzoek naar het wettelijk gehalte aan edelmetaal in alle sier- en gebruiksvoorwerpen die in Nederland worden vervaardigd en geïmporteerd en die bestemd zijn voor de Nederlandse markt. Dergelijke producten dienen door de producent en/of importeur bij de WH of de EWN te worden aangeboden teneinde ze te laten keuren op hun gehalte aan edelmetaal. Wanneer de producten aan de wettelijke minimum gehalte eis voldoen c.q. wanneer deze gehaltes overeenstemmen met de wettelijke gehaltes, worden de wettelijk vastgestelde keurtekens c.q. de betreffende gehalte- of waarborgtekens door de WH c.q. de EWN in het product aangebracht. Daarmee is voor de consument duidelijk aan welk gehalte edelmetaal het betreffende voorwerp in ieder geval voldoet. WaarborgHolland en Edelmetaal Waarborg Nederland zijn tevens aangesloten bij de Conventie van Wenen. De Conventie voor het waarborgen van edele metalen is een internationale overeenkomst tussen verschillende landen met betrekking tot de wederzijdse handel in voorwerpen vervaardigd uit edelmetaal. Het verdrag is ondertekend in Wenen en werd van kracht in 1975. De Waarborgwet 1986 De hoofddoelstelling van de Waarborgwet 1986 is bescherming van de consument tegen bedrog en van de ondernemer tegen oneerlijke concurrentie met betrekking tot de gehaltes van edelmetaal. Voor de consument heeft dat met name betrekking op de gehaltes van edelmetaal in sier- en gebruiksvoorwerpen. Ter bescherming van consument en ondernemer worden voorwerpen van edelmetaal, voordat deze te koop worden aangeboden, gekeurd op wettelijk erkende gehaltes. Zowel ondernemers als particulieren kunnen edelmetalen voorwerpen ter keuring aanbieden. Gehaltes van zilver Internationaal wordt het goud- of zilvergehalte aangegeven in het aantal delen per 1000 delen fijn; ofwel het aantal delen per 1000 delen fijn c.q. puur of zuiver goud of zilver. De gehaltes van de platina, gouden en zilveren werken die in Nederland op grond van de Waarborgwet 1986 artikel 1 met in de Waarborgwet vastgestelde keurmerken worden gewaarborgd zijn; Voor platina werken Het gehalte van 950/1000. Daarbij dient aangetekend te worden dat in platina alliages iridium als platina worden beschouwd. Voor gouden werken De gehaltes 916/1000, 833/1000, 750/1000 en 585/1000. Anders gezegd de gehaltes van 22, 20, 18 en 14 (goud)karaat. Voor zilveren werken De gehaltes van 925/1000, 835/1000 en 800/1000. Anders gezegd; eerste gehalte zilver, tweede gehalte zilver en derde gehalte zilver. Met betrekking tot zilver geven die cijfers het zilvergehalte aan. Daarbij is eerste gehalte zilver (925/1000) een legering van 92,5% zilver en 7,5% koper of een ander metaal. In sommige Engelstalige landen wordt hiervoor de term sterling zilver gebruikt. De woorden nieuw zilver, oud zilver, Duits zilver, hotelzilver, muntzilver, djokjazilver of andere combinaties met het woord zilver zijn niet toegestaan voor voorwerpen van onedele metalen zoals alpaca of legeringen beneden het wettelijk zilvergehalte. De afkorting BWG (beneden het wettelijk gehalte) duidt op een lager zilvergehalte dan 800/1000. Noot Alpaca is een zilverkleurige metaal- c.q. nikkellegering van koper, zink en nikkel die in diverse verhoudingen gemengd kunnen worden. Voor alpaca 12 zijn de verhoudingen; koper (64-65%), zink (23-24%) en nikkel (12%). Alpaca wordt dikwijls nieuw zilver, hotelzilver, armeluis zilver, nikkel zilver, Berlijns zilver, maillechort of argentaan genoemd. Buiten Nederland en België gebruikt men voor zilverhoudende legeringen met een lager zilvergehalte dan 925/1000 of sterling zilver de term white metal. Ook het tweede gehalte zilver (835/1000) valt in de categorie white metal. Gehalte van zilver Gehalte in % Gehalte in % Gehalte in Gehalte Gehalte zuiver zilver = zuiver zilver = duizendsten = in in aantal delen/ aantal grein/ aantal grein/ penningen grein 1000 x 100 288 x 100 288 x 1000 1000 per 1000 delen fijn 100,000 100,000 1000,000 12,000 288,000 925 per 1000 delen fijn 92,500 92,500 925,000 11,100 266,400 835 per 1000 delen fijn 83,500 83,500 835,000 10,020 240,480 800 per 1000 delen fijn 80,000 80,000 800,000 9,600 230,400 Gehalte van zilver Gehalte in Gehalte in massa fijn: massa fijn: in mark in gram 1000 per 1000 delen fijn 1000/1000 246,083860000 925 per 1000 delen fijn 925/1000 227,627570500 835 per 1000 delen fijn 835/1000 205,480023100 800 per 1000 delen fijn 800/1000 196,867088000 Foto: Webmuseum goudenzilverweging.nl / Staatscourant 2010 nr. 10689 d.d. 9 juli 2010.
