Afkeuringsmerken 1820-1998 Afkeuringsmerken 1820-1989 In de periode 1820-1989 bestond het afkeuringsmerk uit een verticaal gearceerde, gelijkzijdige driehoek. Het werd op bronzen en messing knop- en krukgewichten over het algemeen afgeslagen: * over de laatste jaarletter * over de laatste jaarletter en daaronder als losstaand afkeuringsmerk * als een of meerdere losstaande afkeuringsmerken Wanneer een gewicht niet langer voor goedkeuring in aanmerking kwam, omdat het niet meer aan de wet- en regelgeving voldeed, werd daarop een afkeuringsmerk afgeslagen. Een gewicht werd bijvoorbeeld afgekeurd omdat er vanwege de vele justeringen geen plaats was om er een ijkmerk op af te slaan of omdat de justeeropening volledig gevuld was. Na 1912 werden ook de gewichten uit de periode 1870-1912, die te licht waren geworden en niet van een justeeropening waren voorzien, afgekeurd. Op de bronzen en messing gewichten werden de afkeuringsmerken vaak op het gewichtlichaam of boven op de knop afgeslagen. Op milligramgewichten sloeg men het afkeuringsmerk vaak af door het kantoormerk en onder het getal dat het aantal milligrammen aangeeft. Afkeuringsmerken 1989-1998 Vanaf 01-05-1989, toen de Dienst van het IJkwezen werd geprivatiseerd tot het Nederlands Meetinstituut N.V. (NMi), werd de verticaal gearceerde, gelijkzijdige driehoek als afkeuringsmerk vervangen door een gelijkzijdige driehoek met daarbinnen een kenmerk, ook wel ‘de Baksteen’ genoemd, naar de ontwerper de heer Baksteen. Dit kenmerk: * bestaat uit een in een kader gevat vierkant, onderverdeeld in 16 gelijke vierkanten met daarin aangebracht de markering die de desbetreffende ijkinstelling of ijkbevoegde persoon identificeert. * is het kenmerk van een aangewezen instantie of persoon die beschikt over een erkenning als bedoeld in artikel 11 van de Metrologiewet. * wordt gebruikt door de herkeuringsbevoegden in Nederland en niet meer alleen door het NMi, de naam van de ijkbevoegde is 2006 overigens vervangen door Erkende Keurders. * heeft geen relatie meer met een ijkkantoor. * is vanaf 01-05-1989 te vinden in het goedkeuringsmerk. * is vanaf 01-05-1989 te vinden in het afkeuringsmerk. Afschaffing periodieke herkeuring van gewichten 1998 In 1998 werden de IJkwet en het IJkreglement aangepast. Vanwege kostenstijgingen voor ondernemingen en de sterke afname van het gebruik van gewichten werd toen besloten om de periodieke herkeuring (herijk) van gewichten af te schaffen. Het betreffende Besluit is gepubliceerd in het Staatsblad 1998, 521, Besluit d.d. 27-07-1998 tot wijziging van het IJkreglement (meetwerktuigen voor directe massameting; justeer- en correctie-inrichtingen; afschaffing periodieke herkeuring van gewichten). Het Besluit trad op 01-10-1998 in werking, blijkbaar werd de herijk van gewichten vanaf die datum niet meer nodig geacht. Onder het metrologische kader van de IJkwet bestond het afkeuringsmerk vanaf de privatisering van de Dienst van het IJkwezen op 01-05-1989 uit een gelijkzijdige driehoek met daarin het kenmerk van de aangewezen instantie of de ijkbevoegde persoon die het afkeuringsmerk aanbracht. De Metrologiewet vervangt sinds 02-02-2006 de IJkwet omdat de geharmoniseerde Meetinstrumenten Richtlijn (MID) in de wet geïmplementeerd moest worden. Men heeft toen besloten om de Metrologische wet- en regelgeving volledig op een andere manier op te zetten. In het kader van de Metrologiewet is het afkeuringsmerk vervangen door een afkeurmerkteken dat bestaat uit een gelijkzijdige driehoek met het kenmerk van de toezichthoudende instantie. Dit kenmerk wordt in het aanwijzingsbesluit van de toezichthouder vastgelegd. Aan de toezichthouder werd het op de foto 4 getoonde kenmerk toegekend. De vier foto’s tonen van links naar rechts: Foto 1 Afkeuringsmerken uit de periode 1820-1989, afgeslagen door de jaarletter m van 1856 en daaronder. Foto 2 De tekening van het afkeuringsmerk is afkomstig uit een folder van de Dienst van het IJkwezen uit maart 1983. Foto 3 De gelijkzijdige driehoek met daarbinnen het kenmerk zoals onder meer NMi Certin B.V. te Delft dat als opvolger van de Dienst van het IJkwezen in Nederland, vanaf 01-05-1989 als afkeuringsmerk hanteerde. Elke kolom bevat vier vakjes, die van boven naar beneden de cijfers 1, 2, 3 en 4 aangeven. Om de markering te berekenen dienen de door de cirkels gemarkeerde cijfers in iedere kolom opgeteld te worden. Als er een tweede cirkel in een kolom staat, wordt er bij die optelling nog een cijfer 1 opgeteld. Er staan nooit twee cirkels naast of onder elkaar. Het kenmerk toont de hoogst mogelijke markering: 7575. Foto 4 Het kenmerk dat is opgenomen in de afkeuringsdriehoek van de toezichthouder in het kader van de Metrologiewet. Foto 5 en 6 De voor- en keerzijde van een sterk gehavend en om die reden met drie afkeuringsmerken afgekeurd gewicht van 50 milligram. Foto’s: Webmuseum goudenzilverweging.nl
