De oorsprong van het karaat; de Ceratoniazaden De johannesbroodboom (Ceratonia siliqua) is een plant uit de vlinderbloemenfamilie (Leguminosae). De oorspronkelijke herkomst van de johannesbroodboom is Arabië, maar desoort komt voornamelijk in het Middellandse Zeegebied voor. De plant staat bekend om de hoge voedingswaarde van de peulen, die johannesbrood worden genoemd. Die peulen worden onder meer geroosterd en daarna vermalen tot carobpoeder, een alternatief voor cacao, maar er worden ook verschillende likeuren en siropen van gemaakt. De zaden van de johannesbroodboom worden Ceratoniazaden genoemd. Door het malen van de kiemende Ceratoniazaden wordt het johannesbroodpitmeel verkregen, een wit tot geelwit, haast reukloos poeder. Het komt voor op de lijst van toegelaten voedingsadditieven van de Europese Unie onder nummer E410. Johannesbroodpitmeel wordt in de voedingsindustrie als verdikkingsmiddel aan verschillende producten toegevoegd. Een veelgebruikte toepassing is het indikken van babyvoeding met johannesbroodpitmeel om zo reflux (spugen) bij zuigelingen te voorkomen. Het woord karaat is afgeleid van het Griekse woord keration dat kleine hoorn betekent en refereert aan de peulen, vruchten of zaden van de johannesbroodboom. Het woord is via het Arabisch (qirat), het Italiaans (carato) en uiteindelijk in de 15e eeuw vanuit het Frans (carat) in de Nederlands taal terecht gekomen. Het Arabische qirat was de naam van een lengtemaat en van een massawaarde van exact 0,195 gram. Qirat zelf ging weer terug op het Griekse woord voor het zaad van de johannesbroodboom; keration. Bij de oude Grieken waren de Ceratoniazaden van de johannesbroodboom als gewicht in gebruik. Het Ceratoniazaad werd door de oude Grieken keration (vrucht van de johannesbroodboom) genoemd. Die zaden, kortweg johannesbrood genoemd, bezaten vrijwel altijd een gelijke lengte en een nagenoeg onveranderlijke massa van ongeveer 200 milligram of 0,2 gram. Om die reden konden ze dienst doen als gewicht, immers het zaad van de johannesbroodboom was uiterst betrouwbaar voor de massabepaling van goud en later van diamanten. Wie 1 karaat aan diamantjes bezat, bezat de massa van één zaadje aan edelstenen. Foto’s: Webmuseum goudenzilverweging.nl
