In de kelderkluizen van het kantoorgebouw van De Nederlandsche Bank (DNB) aan het Frederiksplein te Amsterdam lag vóór 2014 ongeveer 66,5 ton van de goudvoorraad van de Nederlandse Staat opgeslagen. Dat was toen iets meer dan 10% van de in totaal 612 ton Nederlands goud. In 2016 heeft die 612 ton goud, tegen een goudprijs van€ 36111,11 per kilogram, een berekende waarde van € 22,1 miljard.
In 2014 werd er 122,5 ton goud uit New York teruggehaald naar Amsterdam. Het kabinet achtte het veiliger om het Nederlandse goud gedurende een financiële crisis binnen handbereik te hebben. Als officiële reden voor de verplaatsing van de 122,5 ton goud gaf DNB op dat het een evenwichtiger spreiding van de goudvoorraad betrof. Het feit dat DNB goud terughaalde was op zich echter voer voor speculatie. Zou DNB misschien vooruitlopen op een nieuwe crisis en meer weten dan de burgers? Of was het misschien een kostenafweging omdat het duurder werd om goud in de VS op te slaan? Er waren echter ook geruchten dat het niet duidelijk was hoeveel goud Nederland eigenlijk bezat, dat de boekhouding en de controle niet klopten en dat de Amerikanen goud hadden achtergehouden. Er werden zelfs Kamervragen gesteld en minister Dijsselbloem van Financiën werd gevraagd of we de goudstaven niet beter zelf zouden kunnen tellen. Hoewel goud, in tegenstelling tot vroeger, eigenlijk geen enkele rol meer speelt met betrekking tot de waarde van de euro, het betalingsverkeer of de kredietverlening ligt er nu, in 2016, zo’n 189 ton van het Nederlandse goud in Amsterdam opgeslagen. Het goud fungeert voor Nederland vooral als een buffer en als belegging. De rest van de goudvoorraad ligt, om veiligheidsredenen en vanwege risicospreiding, in de kluizen van de centrale banken in New York, Ottawa en Londen. Behalve goud bewaart en bewaakt DNB ook nieuwe en oude eurobankbiljetten. De nieuwe biljetten zijn bankbiljetten die nog in omloop gebracht gaan worden. Er moeten namelijk regelmatig nieuwe bankbiljetten worden gedrukt om beschadigde of versleten biljetten die uit de omloop zijn gehaald te vervangen en/of om te kunnen voldoen aan de verhoogde vraag naar contant geld. De oude eurobankbiljetten zijn door de diverse banken geretourneerde biljetten. Bankbiljetten gaan immers niet eeuwig mee, ze kunnen zoekraken, ze verslijten en worden aan beschadiging blootgesteld. Versleten en beschadigde bankbiljetten moeten daarom door DNB geïdentificeerd en op echtheid c.q. kwaliteit gecontroleerd, en indien nodig vervangen worden. DNB gaat onderzoeken of het mogelijk is de voorraad goud en geld niet meer in de kelderkluizen van het kantoorgebouw aan het Frederiksplein maar buiten de stad op te slaan. Het besluit over de, zoals men dat in het jargon noemt “Uitplaatsing van het waardegebied”, zal volgens een woordvoerder van DNB in 2016 worden genomen. De eventuele verhuizing kan dan in 2020 gerealiseerd zijn. Waar het goud en geld naartoe zouden moeten, is nog niet bekend. In New York ligt het goud in een aardbevingsbestendige kluis, vijf verdiepingen onder de grond. Zo'n plek zou in Nederland nog gebouwd moeten worden. Van oudsher bewaren banken, en dus ook de centrale bank, de geld- en goudvoorraad in het bankgebouw waar ook klanten komen. Door de gigantische voorraad goud en geld bij DNB is het kantoorgebouw zeer zwaar beveiligd. Voor medewerkers, maar vooral voor bezoekers, is het steeds erg moeilijk om toegang tot het kantoorgebouw te krijgen. De toegangscontrole is streng; met paspoortcontrole, pasjes, scanners voor tassen, jassen en personen, beveiligingssluizen, hekken en veel in het bankgebouw aanwezige gewapende beveiligers en marechaussee. Noot Een beveiligingssluis is een beveiligingsinrichting waarbij een doorgangsruimte wordt afgesloten door twee of meer deuren c.q. hekken waarvan er steeds maar één geopend kan worden of open kan staan. Deuren of hekken in een beveiligingssluis kunnen dus nooit tegelijk geopend worden of open staan. Beveiligingssluizen worden onder meer toegepast in justitiële inrichtingen en banken. Met name kluizen zijn vaak voorzien van een sluissysteem. De toegangsdeuren of –hekken van sommige beveiligingssluizen kunnen door de passant zelf worden bediend; met een sleutel, een toegangscode of een elektronische sleutelkaart. De meeste beveiligingssluizen worden echter bediend door personeel in een andere ruimte, dit om een snelle ontvluchting door middel van gijzeling van een personeelslid te voorkomen.
De reden waarom DNB “Uitplaatsing van het waardegebied” overweegt is niet een gebrek aan veiligheid, maar de renovatie van c.q. het uitvoeren van groot onderhoud aan het uit 1968 daterende gebouw. Bovendien vraagt de bank zich af of een kluis nog wel past in een modern kantoorgebouw midden in de stad. De bank wil weliswaar een open en transparant kantoorgebouw zijn, maar de aanwezigheid van de goud- en geldkluizen stelt hoge eisen aan onder meer het gebouw en aan de beveiliging voor zowel medewerkers als bezoekers. Ook is regelmatig waardetransport in het centrum van Amsterdam niet alleen complex maar tevens erg belastend voor de omgeving. Voor DNB reden om erover na te denken de 189 ton aan Nederlands goud en het cash geld elders op te slaan. Over de hoeveelheid cash doet DNB overigens geen uitspraken, die hoeveelheid varieert ook………………Foto’s: Gerard Warburg / Webmuseum goudenzilverweging.nl
