De gouden standaard De gouden standaard is een muntsysteem waarbij een vaste massa aan goud als economische rekeneenheid is vastgesteld. De waarde van een munt is dan gekoppeld aan de goudprijs. Dat wil zeggen dat de gouden munten een intrinsieke waarde of metaalwaarde bezitten die gelijk is aan de nominale of muntwaarde. Wanneer meerdere landen een dergelijke vaste rekeneenheid hanteren, worden de wisselkoersen tussen de verschillende nationale munteenheden feitelijk vastgelegd. De gouden standaard kan ook als een monetair systeem worden beschouwd, waarbij veranderingen in vraag en aanbod van goud de waarde van goederen en diensten mede bepalen. Er kunnen daarbij drie systemen worden onderscheiden. 1 Goudcirculatie; goud wordt direct als munteenheid gebruikt, de zogenoemde directe gouden munt. 2 Er wordt papiergeld uitgegeven dat te allen tijde inwisselbaar is voor goud. De totale waarde van het uitgegeven papiergeld is daarbij gelijk aan de waarde van de goudvoorraad van de centrale bank. 3 Er wordt papiergeld uitgegeven dat slechts beperkt inwisselbaar is voor goud; de totale waarde van het uigegeven papiergeld is daarbij groter dan de waarde van de goudvoorraad van de centrale bank; de zogenoemde papieren standaard. Na veel beraadslagingen stemde het Nederlandse parlement in 1875 toch in met de invoering van de gouden standaard waarbij uitsluitend gouden muntspeciën vrij geslagen mochten worden, echter alleen als er 300 kilo goud bij de Munt werd ingeleverd. Het gouden tientje werd toen de basis voor het muntstelsel c.q. de nieuwe standaardmunt. Voor Nederland betekende de gouden standaard dat de waarde van de gulden gekoppeld was aan de waarde van goud, waardoor de gulden waardevast was. Als er van de gouden standaard afgeweken zou worden, hing de waarde van de gulden af van de economie en dus van vraag en aanbod. Dat was de reden dat Nederland zo lang, tot 26-09-1936, aan de gouden standaard vasthield en die toen pas verliet. De Zilveren standaard De zilveren standaard is een muntsysteem waarbij een vaste massa aan zilver als economische rekeneenheid is vastgesteld. De waarde van een munt is dan gekoppeld aan de zilverprijs. Dat wil zeggen dat de zilveren munten een intrinsieke waarde of metaalwaarde bezitten die gelijk is aan de nominale of muntwaarde. De dubbele standaard De dubbele standaard is een muntsysteem waarbij de waarde van een munt gekoppeld was aan de prijzen van goud en zilver. Toen Nederland tussen 1816 en 1847 de dubbele standaard voerde kon zowel goud als zilver niet alleen door de staat maar ook door particulieren bij 's Rijks Munt worden aangeboden om er munten van te laten slaan. Doordat de goud- en de zilverprijzen zich onafhankelijk van elkaar bewogen functioneerde de dubbele standaard in de praktijk niet naar behoren en was dus moeilijk te handhaven. De standaarden die Nederland na de Franse Tijd (1795-1813) voerde 1816-1847 Conform de Muntwet d.d. 28-09-1816 (Staatsblad no. 50); de dubbele standaard 1847-1875 De zilveren standaard 1875-1914 De gouden standaard 1914-1925 Geen standaard / de zwevende gulden Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, kwam de goudverklaring van De Nederlandsche Bank uit 1903 te vervallen. Die goudverklaring bevestigde formeel het in feite sinds 1875 gehanteerde systeem van vaste prijzen voor goudtransacties en versterkte daarmee toen het vertrouwen in de bij normale omstandigheden uitstekend functionerende gouden standaard. Met het vervallen van de goudverklaring van DNB onthief de regering DNB van de verplichting om vaste prijzen voor goudtransacties te hanteren. Het gevolg daarvan was dat de gulden vanaf 1914-1925 ging zweven. 1925-1936 De gouden standaard Op 29-04-1925 keerde Nederland tot de gouden standaard terug. 1936 Nederland verliet de gouden standaard De regering voelde zich na het instellen van een uitvoerverbod voor goud genoodzaakt de koppeling van de gulden aan het goud los te laten. Samen met België, Frankrijk, Italië, Zwitserland en Polen vormde Nederland het zogeheten Goudblok; het blok van landen dat nog vasthield aan de gouden standaard en dat elkaar, echter zonder succes, steunde in de handhaving van de goudkoppeling. Nederland verliet, toen het een dag lang het enige overgebleven land van het uiteengevallen Goudblok was geweest, in de nacht van zaterdag 26 op zondag 27-09-1936 als laatste land van het Goudblok de gouden standaard. Foto’s: Webmuseum goudenzilverweging.nl
