Druppelknopgewichten
Gewichten voor fijne weging, echter niet voorzien van een dubbel afgeslagen ijkkantoormerk Voor uitleg daarover zie onder Bijzonderheden
Het fabrieksmerk met de hoofdletter S in een cirkel staat op het gewicht van 5 dekagram, op één gewicht van 2 dekagram en op de gewichten van 1, 1 dekagram, 2 en 2 gram Bij de aankoop van deze kist met gewichten op 03-07-2022 was de fabrikant met dit overigens sporadisch voorkomende fabrieksmerk nog onbekend Op één gewicht van 2 dekagram en op het gewicht van 5 gram staat het fabrieksmerk van de firma Becker en Buddingh te Arnhem Jaar van eerste aanbieding: 1866 (toen nog zonder fabrieksmerk) Jaar van laatste aanbieding: 1883 De kist is blijkbaar op verzoek van de eerste eigenaar samengesteld uit de beschikbare voorraad van een gewichtenhandelaar, dat vanwege: * de afgeslagen eerste jaarletter C van 1871 op alle gewichten * de bij de C 1871 afgeslagen jaarletters D 1872, E 1873, G 1874 en H 1875 op het gewicht van 2 dekagram van Becker en Buddingh * de bij de C 1871 afgeslagen jaarletter D 1872 op het gewicht van 5 gram van Becker en Buddingh Op basis van de op de gewichten afgeslagen jaarletters kan verder geconcludeerd worden dat de gewichten van de twee verschillende fabrikanten altijd in de kist hebben gezeten, immers nadat de kist op verzoek van de eigenaar was samengesteld zijn alle gewichten van 5 dekagram t/m 2 gram met de jaarletters g 1896-1897 t/m s 1910-1911 onafgebroken en gelijk 8x geijkt De conservator van het Webmuseum goudenzilverweging.nl heeft in de loop der tijd twee bijpassende knopgewichten, helaas geen druppelknopgewichten, van 1 gram kunnen toevoegen
5. D.G. / 2. D.G. / 2 D.G. (B&B) / 1. D.G. / 1. D.G. / 5. G. / 2. G. / 2. G. / 1 G. / 1 G.
50 gram / 20 gram / 20 gram / 10 gram / 10 gram / 5 gram / 2 gram / 2 gram / 1 gram / 1 gram
5 D.G. (S) = 50,0 gram 2 D.G (S) = 20,0 gram 2 D.G. (B&B) 20,0 gram 1 D.G (S) 10,1 gram 1 D.G. (S) 10,0.gram 5 G. (B&B) 5,0 gram 2 G. (S) 2,0 gram 2 G. (S) 2,0.gram 1 G. (Automatic Screwworks) 1,0 gram 1 G. (Louwmans & Co) 1,0 gram Opmerkelijk is dat de gewichten van 5, 2, 2, 1 dekagram, 5, 2, 2, 1 en 1 gram nog de correcte massa bezitten, alleen één gewicht van 1 dekagram wijkt met de massa van 10,1 gram iets af Dat is mede een bewijs dat het om gewichten voor fijne weging gaat
De eerste ijk van alle gewichten van 5 dekagram t/m 2 gram is de jaarletter C van 1871 De laatste ijk van alle gewichten van 5 dekagram t/m 2 gram is de jaarletter s van 1910-1911 De gewichten met het fabrieksmerk S in een cirkel: 5, 2 dekagram, 1, 1 dekagram en 2 gram zijn allemaal gelijk geijkt met de jaarletters C 1871 en g 1896-1897 t/m s 1910-1911 (9x) Op één gewicht van 2 gram is de jaarletter r 1908-1909 2x afgeslagen, dit gewicht is dus 10x geijkt De gewichten van 2 dekagram en 5 gram van de firma Becker en Buddingh zijn als volgt geijkt: * 2 dekagram: C 1871 D 1872 E 1873 G 1874 H 1875 en g 1896-1897 t/m s 1910-1911 (13x) * 5 gram: C 1871 D 1872 en g 1896-1897 t/m s 1910-1911 (10x) Op één gewicht van 1 gram met het opschrift 1 G. staat als fabrieksmerk de tak van de firma Automatic Screwworks te Nijmegen Jaar van eerste aanbieding: 1909 Jaar van laatste aanbieding: 1927 IJkkantoornummer: 3 = Arnhem Jaarletters: t 1912-1913 v 1914-1915 (2x) Op één gewicht van 1 gram met het opschrift 1 G. staat als fabrieksmerk de hoofdletter L van de firma Louwmans & Co te Sneek Jaar van eerste aanbieding: 1870 Jaar van laatste aanbieding: 1910 IJkkantoornummer: 15 = Leeuwarden Jaarletter: d 1893 (1x)
De eerste ijk op de gewichten van 5 dekagram t/m 2 gram is de jaarletter C van 1871 De eerste ijk op het gewicht van 1 gram van Automatic Screwworks is de jaarletter t 1912-1913 De eerste ijk op het gewicht van 1 gram van Louwmans & Co is de jaarletter d 1893
De laatste ijk op de gewichten van 5 dekagram t/m 2 gram is de jaarletter s van 1910-1911 De laatste ijk op het gewicht van 1 gram van Automatic Screwworks is de jaarletter v 1914-1915 De laatste ijk op het gewicht van 1 gram van Louwmans & Co is de jaarletter d 1893
5 D.G. (S) 9x 2 D.G (S) 9x 2 D.G. (B&B) 13x 1 D.G (S) 9x 1 D.G. (S) 9x 5 G. (B&B) 10x 2 G. (S) 9x 2 G. (S) 10x 1 G. (Automatic Screwworks) 2x 1 G. (Louwmans & Co) 1x
Op de gewichten met het fabrieksmerk S in een cirkel is het ijkkantoornummer 10 = Haarlem (1870-1879) / Alkmaar (1879-1909) afgeslagen Op de gewichten met het fabrieksmerk van Becker en Buddingh te Arnhem is het ijkkantoornummer 3 = Arnhem (1870-1976) afgeslagen Op het gewicht van 1 gram (Automatic Screwworks) is het ijkkantoornummer 3 = Arnhem afgeslagen Op het gewicht van 1 gram (Louwmans & Co) is het ijkkantoornummer 15 = Leeuwarden afgeslagen
In de kleine beukenhouten kist hebben altijd gewichten voor fijne weging gezeten vanwege: * de geringe massa van de gewichten * de gewogen nog steeds correcte massa van bijna alle gewichten, slechts één gewicht wijkt iets af * het aanwezige langwerpige rechthoekige vak voor de milligramgewichten De gewichten zijn niet voorzien van een dubbel afgeslagen ijkkantoormerk, zoals dat voor de gewichten voor fijne weging van toepassing was tussen 1870 en circa 1875 Na circa 1875 deed men dat niet meer, maar ook gewichten waarop 1x het ijkkantoormerk was afgeslagen kunnen desondanks toch als gewichten voor fijne weging in gebruik zijn geweest Blijkbaar werd een dubbel afgeslagen ijkkantoormerk, gezien de jaarletter C 1871 op alle gewichten, soms ook al vanaf 1871 niet meer op gewichten voor fijne weging afgeslagen In de periode 1870-1912 waren de knopgewichten oorspronkelijk niet voorzien van een justeeropening Als een gewicht zonder justeeropening te licht was, werd het in het gewichtlichaam en/of in het grondvlak gejusteerd door met een drevel of drijfijzer een kleine opening in het messing te slaan, waarin het benodigde lood werd aangedreven Knopgewichten van 2 en 1 gram waren nooit voorzien van een justeeropening De aan de ijkkantoren verstrekte modelknopgewichten, die dienden als voorbeeld voor de fabricage, waren wel voorzien van een justeeropening Om die reden werden de meeste nieuwe gewichten al snel na 1870, rond 1875, met een justeeropening uitgerust Het was toegestaan om in de knopgewichten van 5 gram en zwaarder een justeeropening in het grondvlak aan te brengen De justeeropening moest, om verzekerd te zijn van een goede hechting van het lood aan het gewicht, van schroefdraad of van groeven worden voorzien Justering vond plaats door middel van het aandrijven van het benodigde lood in de justeeropening Na december 1882 was het niet meer toegestaan om gewichten in het gewichtlichaam te justeren Als het grondvlak vol met justeringen zat, kon de ijker op de mogelijkheid wijzen om een diepe justeeropening in het grondvlak te boren De gewichten van 5 en 2 dekagram met het fabrieksmerk S in een cirkel zijn van een justeeropening voorzien De overige gewichten hebben geen justeeropening De kist is op een afwijkende manier ingedeeld Normaliter zou de indeling zijn: 5, 2, 1, 1 dekagram, 5, 2, 2 en 1 gram De indeling van deze kist is echter sterk afwijkend: 5, 2, 2, 1, 1 dekagram, 5, 2, 2, 1 en 1 gram Het langwerpige rechthoekige vak dat voor de milligrammen diende is vermoedelijk nooit onderverdeeld geweest, dat wil zeggen: de milligrammen werden er los ingelegd Een tweede rechthoekig vak wordt afgesloten met een beukenhouten deksel Om het deksel te kunnen oppakken is in het midden van het deksel een messing knop gemonteerd Onder het deksel bevinden zich zes ronde vakjes van verschillende grootte Waarvoor die hebben gediend is niet duidelijk, ze doen denken aan sorteervakjes voor diamantjes In de periode 1870-1912 waaruit deze kist stamt werden diamanten echter nog met blokgewichten met de massa van het voormetriek karaat gewogen… In het opberg vak voor de milligramgewichten zijn de hieronder beschreven milligramgewichten aanwezig Een vierkant, iets holvormig milligramgewicht van 500 mg, op de bovenkant is afgeslagen: 500 / ijkkantoornummer 3 = Arnhem, in het specifiek gevormde verticaal afgeslagen stempelveld Onder het cijfer 500 is een punt afgeslagen Een vierkant, iets holvormig aluminium milligramgewicht van 200 mg, op de bovenkant is afgeslagen: 200 / ijkkantoornummer 6 = Rotterdam, in het specifiek gevormde verticaal afgeslagen stempelveld Onder het cijfer 200 is een afkeuringsmerk afgeslagen Een vierkant, vlak aluminium milligramgewicht van 100 mg, op de bovenkant is afgeslagen: 100 / ijkkantoornummer 3 = Arnhem, in het specifiek gevormde stempelveld dat 90º met de klok mee gedraaid is afgeslagen, om die reden is het in feite een metriek karaatgewicht uit de periode 1912-1919 en/of 1919-1941 Een vierkant, iets holvormig aluminium milligramgewicht van 100 mg, op de bovenkant is afgeslagen: 100 / ijkkantoornummer 5 = Den Haag, in het specifiek gevormde verticaal afgeslagen stempelveld Een vierkant, vlak aluminium milligramgewicht van 50 mg, op de bovenkant is afgeslagen: 50 / ijkkantoornummer 9. = Amsterdam, in het specifiek gevormde verticaal afgeslagen stempelveld Een langwerpig, vlak aluminium milligramgewicht van 20 mg waarvan de rechter bovenhoek opstaand is, op de bovenkant is afgeslagen: 20
n.v.t. / Collectie W
Webmuseum goudenzilverweging.nl
