Knopgewichten
Gewichten voor fijne weging
De in de onderzijde afgeslagen hoofdletter H is het fabrieksmerk van de Haagsche Balansen- en Gewichtenfabriek N.V. te ’s-Gravenhage
1000 g / 500 g / 200 g / 100 g / 100 g / 50 g / 20 g / 10 g / 10 g / 5 g / 2 g / 2 g / 1 g
1000, 500, 200, 100, 50, 20, 10, 5, 2 en 1 gram
Jaartallen Alle gewichten zijn geijkt met de jaartallen 80 = 1980 / 82 = 1982 / 85 = 1985 De gewichten van 1000 t/m 5 gram Het jaartal 80 is in de onderzijde afgeslagen De jaartallen 82 en 85 zijn op het gewichtlichaam afgeslagen Op één gewicht van 10 gram is het jaartal 85 “getuiterd” afgeslagen Op het gewicht van 5 gram is het jaartal 82 “getuiterd” afgeslagen De gewichten van 2 t/m 1 gram De jaartallen 80, 82 en 85 zijn in de onderzijde afgeslagen
Het jaartal 80 = 1980
Het jaartal 85 = 1985
3x
In alle gewichten is, in het karakteristieke stempelveld, het kantoornummer 6. van het ijkkantoor Rotterdam in de onderzijde afgeslagen
Het blok met gewichten van 1000 gram t/m 1 mg maakt deel uit van een serie gewichten voor fijne weging van 10000 gram t/m 1 mg, van de Haagsche Balansen- en Gewichtenfabriek N.V. te ’s-Gravenhage, uit de periode 1949-heden De gehele serie bestaat uit drie messing krukgewichten van respectievelijk 10000 gram, 5000 gram en 2000 gram, een messing knopgewicht van 1000 gram, en het hier beschreven mahoniehouten blok waarin messing knopgewichten zitten van respectievelijk 1000, 500, 200, 100, 100, 50, 20, 10, 10, 5, 2, 2 en 1 gram In het blok is een uitsparing aangebracht waarin een zwart kunststoffen bakje past dat is afgedekt met een glasplaatje In dit kunststoffen bakje zitten vier nog ongejusteerde ruiters en de aluminium milligramgewichten van 500, 200, 100, 100, 50, 20, 10, 10, 5, 2, 2 en 1 milligram Op de bovenkant van de milligramgewichten staat respectievelijk: 500 200 100 100 50 20 10 10 5 2 2 1 Boven de cijfers 500, 200, 100, 100 en 50 is, in het karakteristieke stempelveld, het kantoornummer 6. van het ijkkantoor Rotterdam afgeslagen In het blok is een uitsparing aangebracht waarin een messing pincetje past waarmee de milligramgewichten kunnen worden opgepakt Het pincetje is eveneens aanwezig Dergelijke gewichten voor fijne weging werden bij De Nederlandsche Bank gebruikt voor de weging van de goudbaren Ten behoeve van de justering zijn de knoppen van de gewichten van 1000 t/m 5 gram afschroefbaar In de justeeropeningen onder de knoppen is lood aangedreven De gewichten zijn, om massaverandering ten gevolge van corrosie te voorkomen, voorzien van een blanke laklaag Het mahoniehouten blok is eveneens voorzien van een blanke laklaag Bij de milligramgewichten behoren twee door de ijkmeester met het jaartal 80 (= 1980) verzegelde enveloppen Daarin werden de milligramgewichten door het ijkkantoor aangeleverd De milligramgewichten en ruitertjes werden gebruikt voor het wegen van heel kleine massa’s Om de allerkleinste verschillen weg te werken is het bij precisiebalansen mogelijk een ruitertje op één van de balansarmen te plaatsen, de gewichten is de balansschaal zouden anders te klein worden om zelfs met een pincet te kunnen vastpakken Dat ruitertje ziet eruit als het onderlijf met de benen van een ruiter en is aan de bovenzijde van een rond oogje voorzien Het is feitelijk een verplaatsbaar, van dun draad vervaardigd gewichtje, dat schrijlings/wijdbeens als een ruiter als gewicht op de balansarm wordt geplaatst Een ruitertje is meestal een gewichtje van 10 milligram Door gebruikmaking van de hefboomwerking kan er over het algemeen een nauwkeurigheid van 0,1 milligram mee worden bereikt Bovenaan de balansarm is daarvoor een schaalverdeling aangebracht
n.v.t. / Collectie W
Foto’s gewichtenblok met knopgewichten, milligramgewichten en ruitertjes Webmuseum goudenzilverweging.nl Foto balans (detail met o.a. ruitertje). Deze balans staat in de ruststand en kan dus niet vrij bewegen In de weegstand zakt het donkere gedeelte, dat de zilverwitte arm nu nog ondersteunt, circa ½ cm https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c6/Balans-detail.jpg
