Vier zakjes en een sleutelhanger met versnipperde bankbiljetten van DNB
De zakjes en de sleutelhanger zijn feitelijk snuisterijen of gadgets van DNB De vergankelijkheid van ons geld Bankbiljetten en munten gaan niet eeuwig mee, ze kunnen verslijten, beschadigd raken of zoekraken Beschadigde en versleten bankbiljetten en munten moeten daarom geïdentificeerd en vervangen worden Bankbiljetten Bankbiljetten hebben meestal een relatief korte levensduur, ze verslijten veel sneller dan munten omdat ze van zachtere materialen zijn gemaakt Er moeten regelmatig nieuwe bankbiljetten worden gedrukt om beschadigde of versleten biljetten die uit de omloop zijn gehaald te vervangen en/of om te kunnen voldoen aan de verhoogde vraag naar contant geld Munten Munten gaan veel langer mee dan bankbiljetten, meestal enkele tientallen jaren Wanneer beschadigde munten worden ontdekt, worden ze teruggestuurd naar de nationale centrale bank of naar de nationale munten, waar ze in speciale machines als beschadigd gemarkeerd of verpulverd worden Op deze manier kunnen ze niet opnieuw gebruikt worden en worden ze als oud ijzer verkocht Indien nodig slaan nationale banken, in Europa met de goedkeuring van de Europese Centrale Bank (ECB), nieuwe munten ter vervanging Het versnipperen van bankbiljetten Oude bankbiljetten worden versnipperd door middel van zogeheten geldversnipperaars Kusters Engineering uit Venlo heeft zich sinds 1992, inmiddels als 's werelds grootste producent, gespecialiseerd in de fabricage van op maat ontworpen shredders voor bankbiljetten (geldversnipperaars) en munten (verpulveraars) Het bedrijf is eigenlijk de geldvernietigingmarkt ingerold In 1911 begon Henrikus Kusters het bedrijf als smid, waarna zijn vader zich ook op andere zaken, zoals het bouwen van kassen, zwembaden en verwarmingsinstallaties, ging toeleggen Na 1970, wilde het bedrijf diversifiëren In die tijd begon de milieubeweging op te komen en werd het recyclen van afval populair De firma Kusters speelde daarop in door shredders voor afval te gaan produceren Eind jaren zeventig werd de firma Kusters gebeld door gelddrukkerij Joh. Enschedé uit Haarlem, met name internationaal vermaard om het drukken van prachtige postzegels en bankbiljetten Die had een streng beveiligde machine nodig voor het versnipperen van afgekeurde bankbiljetten en postzegels Nadat die geleverd was volgden al snel de centrale banken van Portugal, Frankrijk, België, Spanje en Nederland De echte doorbraak van Kusters Engineering kwam echter met de Bank of England Die wilde de machines wel eerst testen; de marechaussee moest half Venlo afzetten zodat een pantserwagen de stapels Britse ponden, die de bank met een Herculestoestel had ingevlogen, veilig kon vervoeren Inmiddels levert Kusters Engineering geldversnipperaars voor de vernietiging van allerlei valuta’s; van euro’s, via Chinese yuans en peso’s in Cuba tot riyals in Qatar Kusters Engineering levert aan zo’n zestig centrale banken, waaronder de centrale bank van India In 2007 werd in India al het uit de omloop gehaalde geld vernietigd met machines van Kusters Enigineering De 31 versnipperaars stonden elke dag aan, want India vernietigde toen jaarlijks 15 miljard roepiebiljetten, dat was meer dan het totaal aantal in omloop zijnde eurobiljetten Met stapels tegelijk verdwenen er versleten Indiase roepies in een enorme machine om daarin te worden vernietigd In één keer werd er maximaal 1500 kilo geld op een lopende band geplaatst, die het naar de geldversnipperaar bracht Die vermaalde per uur 300.000 biljetten tot onherkenbare snippers van 6 bij 6 millimeter Het proces was streng beveiligd omdat diefstal zo kort voor vernietiging nauwelijks kon worden opgemerkt; aan de snippers was uiteraard niet meer te zien of er een stapeltje bankbiljetten miste Door een buis gingen de snippers vervolgens een verdieping lager naar een tweede machine, die de snippers samenperste tot ronde briketten voor de kartonfabricage In Europa worden beschadigde en versleten bankbiljetten naar de nationale centrale banken van elk EU-land, in Nederland naar DNB, teruggestuurd door organisaties, zoals banken, die veel met contant geld in aanraking komen De hoeveelheden en de coupures van deze biljetten worden aan de Europese Centrale Bank (ECB) doorgegeven, die ervoor zorgt dat de nodige biljetten ter vervanging worden gedrukt Door het gebruik in de omloop verslijten bankbiljetten, ze verbranden ook wel, en soms worden ze moedwillig of onbedoeld beschadigd waardoor ze op den duur onbruikbaar zijn DNB vergoedt beschadigde eurobankbiljetten als meer dan de helft van het oorspronkelijke biljet over is, tenzij de biljetten moedwillig beschadigd zijn, dan worden de bankbiljetten niet vergoed Biljetten waarvan nog maar 50% of minder over is worden niet vergoed Alleen wanneer onomstotelijk aangetoond kan worden dat het ontbrekende deel vernietigd is vergoedt DNB deze biljetten wel Beschadigde biljetten kunnen naar DNB opgestuurd of persoonlijk bij DNB ingewisseld worden De tegenwaarde van de ingeleverde beschadigde bankbiljetten wordt giraal uitbetaald Afhankelijk van de mate waarin de biljetten beschadigd zijn, duurt het enige tijd (ongeveer 3 maanden) voordat de tegenwaarde op de betreffende bankrekening is bijgeschreven Zo brengen gewone banken regelmatig ontvangen biljetten, bijvoorbeeld van winkeliers, naar DNB DNB controleert of ze beschadigd, vuil, versleten of vals zijn, en vernietigt ze indien nodig De volledige hoeveelheid bankbiljetten gaat naar schatting twee keer per jaar voor een controlebeurt naar DNB, waar speciale sorteermachines 2000 biljetten per minuut kunnen controleren op echtheid, beschadiging en vervuiling Vuile en beschadigde biljetten gaan door de geldversnipperaar, daar komen nieuwe bankbiljetten voor in de plaats, terwijl de valse briefjes in handen komen van het Nationaal Analyse Centrum van DNB Bankbiljetten hebben over het algemeen een kort en intensief leven en worden na gemiddeld 2 tot 5 jaar afgekeurd en vernietigd De levensduur van een bankbiljet verschilt per coupure en hangt af van de waarde Zo leidt een biljet van 500 euro toch een wat rustiger bestaan dan een biljet van 5 euro Een biljet van 5 euro kan bijvoorbeeld maar één jaar mooi blijven en een biljet van 50 euro zelfs wel zes jaar In landen met erg kleine coupures, zoals bijvoorbeeld in India, maar ook in de Verenigde Staten met de briefjes van 1 dollar, kan de levensduur van een bankbiljet soms maar een half jaar zijn In bepaalde gevallen wordt er in één keer een grote hoeveelheid geld vernietigd Zo vernietigden machines van Kusters Engineering bij de invoering van de euro in 2002 de nationale bankbiljetten van verschillende landen en werden bij de val van Saddam Hussein in Irak alle biljetten met zijn beeltenis vernietigd Voor die laatste operatie werd Kusters Engineering aanvankelijk gepolst, maar uiteindelijk moest dat zo snel gebeuren dat er gewoon een kuil in de woestijn werd gegraven waarin alles is verbrand Dat er steeds meer centrale banken voor de machines vielen, kwam door het toegenomen milieubewustzijn rond 1970 Vóór die tijd werden afgekeurde bankbiljetten verbrand, waarbij de zware metalen die in het geld verwerkt waren gewoon in het milieu c.q. in de lucht terecht kwamen, bovendien was de beveiliging niet optimaal Het is zelfs ooit gebeurd dat slecht verbrande guldenbiljetten via de schoorsteen van DNB op het Amsterdamse Frederiksplein belandden Toen de directeur van de Indiase centrale bank tijdens een conferentie in 1992 aan de directie van de Kusters Engineering vertelde dat ook in India het verbranden van geld verboden zou worden, werd besloten dat het bedrijf zich alleen nog op geldvernietiging ging richten De directie besefte toen dat centrale banken daar behoefte aan hadden en dat men bereid was daar een goede prijs voor te betalen; met andere woorden men zag daar toekomstperspectief in Inmiddels richt Kusters Engineering zich ook op de verkoop van reeds ontwikkelde, bestaande vernietigers aan nieuwe klanten, zoals bijvoorbeeld aan alle veiligheids- en overheidsdiensten waar supergeheime documenten gemaakt en vernietigd worden Voorbeelden daarvan zijn de AIVD (de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst van Nederland), de CIA (de Central Intelligence Agency ofwel de Centrale Inlichtingendienst, de buitenlandse inlichtingendienst van de Verenigde Staten) en het Kremlin (het Russische bestuurscentrum ofwel de regeringszetel in Moskou)
Op de zakjes met versnipperd geld van DNB staat naast het webadres en het logo van DNB tevens de slogan; “Geld maakt niet gelukkig, gelukkig maken wij wel geld!” Op de sleutelhanger staat alleen het logo van DNB
n.v.t. / Particuliere collectie
Webmuseum goudenzilverweging.nl
