www.goudenzilverweging.nl Goud- en zilverweging

Kist met medicinale gewichten van 1 libra medicinalis t/m ½ scrupel collectie W

Type gewicht

Halfrond knopgewicht van 1 medicinaal pond/1 libra medicinalis, medicinale blok- en lamelgewichten van 10 t/m ¼ grein

Gebruik van het gewicht

Gewichten voor de weging van medicamenten

Gieter/fabrikant

Onbekend

Opschriften

1 LIBR MEDIC / UNC 6 / UNC 3 / UNC 1 / UNC 1 / DR 4 / DR 1 / DR 1 / DR 1 / DR ½ / DR ½ / SCR 2 / SCR 1  /  SCR ½

Onder het schuifdeksel zijn aanwezig:
* een gewicht van ½ scrupel
* 16 gewichten van 10, 9, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 4, 3, 3, 2, 1, 1, ½ en ¼ grein
Het aantal medicinale greinen wordt op de gewichten aangegeven met voor iedere grein een hoofletter G, dit met uitzondering van het gewicht van
½ grein, daarop staat het cijfer ½, weergegeven door het cijfer 1, daaronder een horizontale lijn en daaronder het cijfer 2
Op het gewicht van ¼ grein staat als opschrift: O
Op het gewicht van 8 grein is op de voorzijde ingekrast: 0,512 gr
Op het gewicht van 7 grein is op de keerzijde ingekrast: 0,448
Op het gewicht van 6 grein is op de keerzijde ingekrast: 0,383 gr

Berekende massa

1 LIBR MEDIC = 375,000 gram
UNC 6 = 187,500 gram
UNC 3 = 93,750 gram
UNC 1 = 31,250 gram
UNC 1 = 31,250 gram
DR 4 = 15,625 gram
DR 1 = 3,906 gram
DR 1 = 3,906 gram
DR 1 = 3,906 gram
DR ½ = 1,953 gram
DR ½ = 1,953 gram
SCR 2 = 2,604 gram
SCR 1 = 1,302 gram
SCR ½ = 0,651 gram

10 grein = 10 x 0,065104167 gram = 0,651041667 gram = 0,651 gram
9 grein = 9 x 0,065104167 gram = 0,585937500 gram = 0,586 gram
9 grein = 9 x 0,065104167 gram = 0,585937500 gram = 0,586 gram
8 grein = 8 x 0,065104167 gram = 0,520833334 gram = 0,521 gram
7 grein = 7 x 0,065104167 gram = 0,455729167 gram = 0,456 gram
6 grein = 6 x 0,065104167 gram = 0,390625000 gram = 0,391 gram
5 grein = 5 x 0,065104167 gram = 0,325520834 gram = 0,326 gram
4 grein = 4 x 0,065104167 gram = 0,260416667 gram = 0,260 gram
4 grein = 4 x 0,065104167 gram = 0,260416667 gram = 0,260 gram
3 grein = 3 x 0,065104167 gram = 0,195312500 gram = 0,195 gram
3 grein = 3 x 0,065104167 gram = 0,195312500 gram = 0,195 gram 
2 grein = 2 x 0,065104167 gram = 0,130208333 gram = 0,130 gram
1 grein = 0,065104167 gram = 0,065 gram
1 grein = 0,065104167 gram = 0,065 gram
½ grein = 1/2 x 0,065104167 = 0,032552083 gram = 0,033 gram
¼ grein = ¼ x 0,065104167 = 0,0162760418 gram = 0,016 gram

Gewogen massa

1 LIBR MEDIC = 374,9 gram
UNC 6 = 187,4 gram
UNC 3 = 93,8 gram
UNC 1 = 31,2 gram
UNC 1= 31,2 gram
DR 4 = 15,6 gram
DR 1 = 3,9 gram
DR 1 = 3,9 gram
DR 1= 3,9 gram
DR ½ = 2,0 gram
DR ½ = 2,0 gram
SCR 2 = 2,5 gram
SCR 1 = 1,3 gram
SCR ½ = 0,7 gram

10 grein = 650 mg = 0,650 gram
9 grein = 580 mg = 0,580 gram
9 grein = 580 mg = 0,580 gram
8 grein = 515 mg = 0,515 gram
7 grein = 450 mg = 0,450 gram
6 grein = 380 mg = 0,380 gram
5 grein = 310 mg = 0,310 gram
4 grein (4x letter G in de hoeken) = 245 mg = 0,245 gram
4 grein (4x letter G diagonaal) = 185 mg = 0,185 gram
3 grein = 195 mg = 0,195 gram
3 grein = 195 mg = 0,195 gram
2 grein = 130 mg = 0,130 gram
1 grein (groot gewicht) = 65 mg = 0,065 gram
1 grein (klein gewicht) = 70 mg = 0,070 gram
½ grein = 33 mg = 0,033 gram
¼ grein = 16,5 mg = 0.0165 gram

De massa’s zijn bepaald met mg-gewichten en een nauwkeurige karaatbalans van Willem Linderman

De gewogen massa’s komen, gezien de erop afgeslagen massa-aanduidingen, overeen met de vereiste massa’s van metrieke medicinale greinen uit de Noordelijke Nederlanden

IJkmerken

Jaarletters
Op greinen werden geen arrondissementsijkersmerken en/of jaarletters afgeslagen, de greinen zijn dus niet geijkt

Eerste ijk

Op alle gewichten, met uitzondering van de drie hieronder genoemde gewichten, is de jaarletter w van 1866 afgeslagen
Eén gewicht van 1 DR is geijkt met de jaarletter r van 1861
Eén gewicht van 1 DR is geijkt met de jaarletter s van 1862
Het gewicht van ½ scrupel is geijkt met de jaarletter r van 1861

Laatste ijk

Op alle gewichten, met uitzondering van de drie hieronder genoemde gewichten, is de jaarletter w van 1866 afgeslagen
Eén gewicht van 1 DR is geijkt met de jaarletter r van 1861
Eén gewicht van 1 DR is geijkt met de jaarletter s van 1862
Het gewicht van ½ scrupel is geijkt met de jaarletter r van 1861

Aantal keer geijkt

1x

IJkmeester

De gewichten zijn geijkt met het Amsterdamse merk met het kruisje van één van de hierna vermelde Amsterdamse arrondissementsijkers:
* Dr. Franciscus Johannes Stamkart, arrondissementsijker te Amsterdam van 08-12-1835 tot 1867
* J.G.E.G. Stierling, arrondissementsijker te Amsterdam van 10-04-1825 tot 01-07-1861
* A.J.H. van der Toorn, arrondissementsijker te Amsterdam van 19-03-1857 tot 01-01-1870

Bijzonderheden

Een kist met medicinale gewichten uit de periode 1820-1870 die allemaal door dezelfde arrondissementsijker en in hetzelfde jaar/dezelfde jaren zijn geijkt is een zeldzaamheid
In dit geval zijn de gewichten allemaal door dezelfde arrondissementsijker en met de jaarletter w van 1866 geijkt, dit met uitzondering van één gewicht van 1 DR geijkt met de jaarletter r van 1861, één gewicht van 1 DR geijkt met de jaarletter s van 1862 en het gewicht van ½ scrupel geijkt met de jaarletter
r van 1861

De kist is vervaardigd uit mahoniehout en is voorzien van een deksel dat met acht ijzeren schroeven en twee messing scharnieren aan het gewichtenblok is bevestigd
Het deksel kan worden gesloten door middel van een met een messing schroef bevestigd messing haakje dat in een messing oogje valt

De mahoniehouten kist kent enkele saillante details
Het gewichtenblok waarin de gewichten zijn ondergebracht bestaat uit twee op elkaar gelijmde delen, het massieve onderste deel en het bovenste deel met daarin de uitsparingen voor de gewichten
Aan de sluitzijde van het deksel, dat is de zijde waar het messing oogje zich bevindt, zijn abusievelijk ook uitsparingen voor de beide scharnieren aangebracht, deze zijn later weer met stukjes mahoniehout opgevuld
In het midden van de ronde uitsparing voor de knop van het medicinale pond is een rond gat geheel door het deksel doorgeboord

In de draaicirkel van de sluithaak is aan de linkerzijde een gaatje zichtbaar

Rechtsonder in de kist bevindt zich onder een schuifje de ruimte waarin de 16 messing gewichten van 10, 9, 9, 8, 7, 6, 5, 4, 4, 3, 3, 2, 1, 1, ½ en ¼ grein worden bewaard

De conservator van het Webmuseum goudenzilverweging.nl heeft in de loop der tijd nog twee bijpassende messing gewichten van 9, 1 en ¼ grein kunnen toevoegen

Inventarisnummer

n.v.t. / Collectie W

Foto's

Webmuseum goudenzilverweging.nl