Gelijkarmige ijzeren balans
Gelijkarmige ijzeren balans voor het wegen van goud en zilver
n.v.t.
De ene balansschaal is geijkt met; 1. Het merk van Pieter Jacob le Cointe, de ijk- en justeermeester-Generaal van het Troois gewicht over het gehele gewest Holland en West-Friesland 2 De jaarletters P van 1774, Q van 1775 en T van 1778 De andere balansschaal is geijkt met; 1. Het merk van Pieter Jacob le Cointe, de ijk- en justeermeester-Generaal van het Troois gewicht over het gehele gewest Holland en West-Friesland, hij was werkzaam van 10-11-1770 tot zijn overlijden op 09-09-1781 2. Het merk van Stephanus Gerardus Nagel, de ijk- en justeermeester-Generaal van het Troois gewicht over het gehele gewest Holland en West-Friesland S.G. Nagel was assistent van Pieter Jacob le Cointe en werd na het overlijden van le Cointe op 09-09-1781 van 1781-1797 ijk- en justeermeester-generaal ad interim over het gehele gewest Holland en West-Friesland Dat hield in dat hij tijdens zijn interim-periode (1781-1797) uitsluitend datgene ijkte wat hem ter examinatie werd aangeboden, waarbij hij het ijkmerk van zijn voorganger Pieter Jacob le Cointe gebruikte Op 27-09-1797 werd S.G. Nagel bij decreet van het Provinciaal Bestuur van Holland te Amsterdam benoemd tot ijk- en justeermeester-generaal van het Troois gewicht over het gehele gewest Holland en West-Friesland Op 10-01-1810 werd hij “volgens aanschrijving van den Heer Landdrost in dato 24 Januari 1810” als ijk- en justeermeester-generaal ontslagen Hij werd op 19-03-1814 door de Commissaris-Generaal tot de Financiën provisioneel weer aangesteld S.G. Nagel oefende de functie van ijk- en justeermeester-generaal van het Troois gewicht uit totdat hij op 28-11-1814 overleed 3. Het merk van Theodorus Antonius Nagel, de ijk- en justeermeester-Generaal van het Troois gewicht over het Koninkrijk der Nederlanden Bij besluit van de Souvereine Vorst van 29-12-1814 werd T.A. Nagel benoemd tot ijk- en justeermeester-generaal van het Troois gewicht over het Koninkrijk der Nederlanden Hij werd eervol ontslagen toen op 31-12-1819 de functie van ijk- en justeermeester-generaal werd afgeschaft, per 01-01-1820 het metrieke stelsel werd ingevoerd en tegelijkertijd het Troois gewicht werd afgeschaft T.A. Nagel werd op 14-03-1820 benoemd tot arrondissementsijker te Amsterdam. 4 De jaarletters: De door S.G. Nagel afgeslagen jaarletter D van 1788 P.J. le Cointe overleed op 09-09-1781, dus de jaarletter D van 1788 is door S.G. Nagel afgeslagen tijdens de periode 1781-1797, toen Nagel, na het overlijden van le Cointe op 09-09-1781, van 1781-1797 ijk- en justeermeester-generaal ad interim over het gehele gewest Holland en West-Friesland was Tijdens die interim-periode gebruikte S.G. Nagel het ijkmerk van zijn voorganger P.J. le Cointe De door S.G. Nagel afgeslagen jaarletters O van 1798, Q van 1800, T van 1803, X van 1806, A van 1809 en C van 1811 Verder is de jaarletter E van 1813 of de F van 1814 afgeslagen Of het de jaarletter E of F betreft is onduidelijk De jaarletters C van 1811 en eventueel de E van 1813 werden dus door S.G. Nagel afgeslagen tijdens de periode na zijn ontslag op 10-01-1810 en vóór zijn herbenoeming op 19-03-1814 Indien de jaarletter E van 1813 feitelijk de jaarletter F van 1814 zou zijn kan die in 1814 zowel vóór als na zijn herbenoeming op 19-03-1814 zijn afgeslagen De door T.A. Nagel afgeslagen jaarletter I van 1817
De lengte van het balansjuk is 247 mm De diameter van de door PILC geijkte balansschaal is 136/137 mm De diameter van de door PILC, SGN en TAN geijkte balansschaal is 133/137 mm Het balansjuk van de ijzeren balans is voorzien van zogeheten zwanenhalsuiteinden De schaar, de evenaar en de wijzer zijn voorzien van de voor de Nederlandse balansen typische versieringen De sluitbeugel van de schaar onder de evenaar is zeer eenvoudig uitgevoerd De beide ondiepe messing balansschalen zijn door middel van 8-vormige messing oogjes en bruine gevlochten koorden aan het balansjuk opgehangen De koorden zijn gerestaureerd, de overblijfselen van de originele gevlochten koorden zijn nog aanwezig Aan de koorden waaraan één van de beide balansschalen hangt van is net onder het 8-vormige messing oog door middel van een loden stripje een justering aangebracht waardoor de balans in evenwicht wordt gehouden De balansschaal met het merk van P.J. le Cointe is aan de bovenzijde in het midden voorzien van een centreerpuntje, met daaromheen vanuit het midden gezien; een cirkel, twee concentrische cirkels en langs de buitenrand nog twee concentrische cirkels. De balansschaal met de merk van P.J. le Cointe, S.G. Nagel en T.A. Nagel is aan de bovenzijde in het midden voorzien van een centreerpuntje, met daaromheen vanuit het midden gezien twee concentrische cirkels en langs de buitenrand nog twee concentrische cirkels. Noot De sluitbeugel van de schaar is het scharnierend uitgevoerde onderdeel aan de onderzijde van de schaar Bij oude balansen is deze sluitbeugel vaak met splitpennen aan de schaar bevestigd en rijk versierd De balans is herkeurd met een esculaap (1874-1882) In de rechter balansarm van het balansjuk is aan één zijde een esculaapteken zonder stempelveld met een hoogte van 6 mm afgeslagen, dit overeenkomstig de Beschikking d.d. 17-06-1875, no. 67, 12de afdeeling onder b. Overgangsmerken nummer 19 Het esculaapteken is als overgangsmerk afgeslagen ten teken dat de gelijkarmige balans al vóór 01-01-1874 in gebruik was De esculaap werd afgeslagen gedurende de periode 1874 (toen per 01-01-1874 het reglement in werking trad betreffende de zamenstelling, het onderzoek en den ijk der weegwerktuigen zoals genoemd in het Besluit van 04-09-1873, Stbl. 127, tot vaststelling van een reglement betreffende de zamenstelling, het onderzoek en den ijk der weegwerktuigen) tot 1882 (toen er met de Wet tot afschaffing van den ijk van weegwerktuigen van 11-07-1882, Stbl. 91, een einde kwam aan de ijk van weegwerktuigen) Anders gezegd; het esculaapteken werd gedurende de periode 1874 tot 1882 als overgangsmerk gebruikt, omdat de wetgever toen verwachtte dat de ijk ook voor weegschalen zou gaan gelden Daar is vanaf 11-07-1882 echter weer van afgezien
n.v.t. / Collectie W
Webmuseum goudenzilverweging.nl
